1 Duitse Oberkommando des Heeres (OKH)

OKH- Oberkommando des Heeres

Inleiding
Met de invoering van een wet in 1935 maakte Hitler het mogelijk om vanaf mei 1935 weer een zelfstandige landmacht, marine en luchtmacht in te voeren. Sinds de Eerste Wereldoorlog was dat in Duitsland verboden door het Verdrag van Versailles.

De na de Eerste Wereldoorlog ingestelde Reichswehr telde slechts 100.000 manschappen, verdeeld over een met politietaken belast Reichsheer en veelal uit kustpatrouilleschepen bestaande Reichsmarine. In 1935 ging dit alles veranderen. De Reichswehr werd omgevormd tot Wehrmacht en deze kreeg een onderverdeling in Heer, Kriegsmarine en de nieuwe gevormde Luftwaffe.

Het nieuwe Heer bestond in die beginperiode uit 21 divisies, verdeeld over drie Heeresgruppen, maar zou uiteindelijk uitgroeien tot een legermacht bestaande uit honderden divisies en tientallen Heeresgruppen.

Het operationele bevel over de Duitse legermacht werd formeel gevoerd door het Oberkommando der Wehrmacht, maar in de praktijk voerde het Oberkommando des Heeres het operationele bevel. Door tussenkomst van Adolf Hitler kreeg het Oberkommando der Wehrmacht gaandeweg de Tweede Wereldoorlog meer overwicht op het Oberkommando des Heeres. Op operationeel gebied besloot Adolf Hitler in 1941 dat het Oberkommando des Heeres de zeggenschap kreeg over het Oostfront en het Oberkommando der Wehrmacht over de overige strijd tonelen.

Werving
Bij de omvorming van de Duitse Reichswehr tot Wehrmacht, werd het voormalige Reichsheer omgevormd tot Heer. Op 16 maart 1935 had Hitler een wet aangenomen waarmee hij het leger weer de belangrijke plaats gaf die het ooit in het oude Duitse Rijk innam. Hij besloot dat er zo snel mogelijk een Heer gevormd moest worden dat bestond uit 36 divisies. Op 21 mei 1935 voerde hij hiervoor de dienstplicht weer in. De oude organisatie van het Reichsheer werd nagenoeg ongewijzigd ingezet voor rekrutering en opleiding.

Het oude Reichsheer was ingedeeld in divisies die gelijk waren aan de in het gehele Rijk ingestelde Wehrkreise. Bij Hitlers machtsovername in 1933 bestonden er 13 van deze Wehrkreise. Begin 1939 waren daar nog twee Wehrkreise in Oostenrijk bijgekomen en in de loop van dat jaar nogmaals twee, in Danzig en Polen. Uiteindelijk zou daar in oktober 1942 nog een Wehrkreis aan worden toegevoegd in Krakow en in september 1943 nogmaals in Tsjechoslowakije. De Wehrkreise stonden onder het bevel van de Oberbefehlshaber der Ersatzheeres.

Oberbefehlshaber des Heeres
Deze Wehrkreise stonden onder de directe leiding van het Oberkommando des Heeres. Het Oberkommando des Heeres was formeel het opperbevel van de Duitse landmacht (het Heer) van 1936 tot 1945. De opperbevelhebber in naam was de Oberbefehlshaber des Heeres (OBdH).

Oberkommando des Heeres-OKH,
Oberbefehlshaber des Heeres:


General der Artillerie Werner von Fritsch
(1935 - 1938)

Generaloberst Walther von Brauchitsch
(1 september 1939)

Adolf Hitler
(19 december 1941)

Generalfeldmarschall Ferdinand Schörner
(30 april 1945 - 8 mei 1945)

In de praktijk werd het bevel echter uitgeoefend door de Generale Staf die uiteindelijk gecontroleerd werd door Adolf Hitler zelf.

Picture: 818
Kenteken van de Oberbefehlshaber des Heeres

Organisatiestructuur

 Organisatie Oberkommando des Heeres

Naast de Generalstab des Heeres, kende het Oberkommando des Heeres (OKH) van tijd tot tijd nog enkele andere onderdelen die vooral ter ondersteuning dienden. Hiervan noemen we de Chef der Heeresrüstung und Befehlshaber des Ersatzheeres en de Oberquartiermeister des Heeres.

Het Oberkommando des Heeres bestond organisatorisch uit de volgende onderdelen:

Oberkommando des Heeres (OKH):


Adjutantur des Chefs des Oberkommando des Heeres



Amtsgruppe Heerespersonalamt
Oberst Viktor von Schwedler
(Chef: 1 oktober 1933 - 4 februari 1938)
Generalmajor Bodewin Keitel
(Chef: 4 februari 1938 - 1 oktober 1942)
Generalmajor Rudolf Schmundt
(Chef: 1 oktober 1942 - 12 oktober 1944)
Generalleutnant Wilhelm Burgdorf
(Chef: 12 oktober 1944 - ?)


Generalstab des Heeres
General der Artillerie Ludwig Beck
(Chef: 1 oktober 1933 - 31 oktober 1938)
Generaloberst Franz Halder
(Chef: 31 oktober 1938 - 24 september 1942)
Generaloberst Kurt Zeitzler
(Chef: 24 september 1942 - 10 juli 1944
Generalleutnant Adolf Heusinger
(stellvertretender Chef: 10 juli 1944 - 20 juli 1944)
Generaloberst Heinz Guderian
(Führer 21 juli 1944 - 28 maart 1945)
General der Infanterie Hans Krebs
(Führer 29 maart 1945 - 1 mei 1945)
Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel
(Führer: 1 mei 1945 - 13 mei 1945)
Generaloberst Alfred Jodl, 13. bis 23. Mai 1945
(Führer: 13 mei 1945 - 23 mei 1945)


Beauftragte des Führers
für die militärische
Geschichtsschreibung



Befehlshaber des Ersatzheeres (BdE)
Chef der Heeresrüstung und des Ersatzheeres
Chef der Heeresrüstung und
Befehlshaber des Ersatzheeres (Chef HRüst und BdE)
General der Infanterie z.V. Joachim von Stülpnagel
Generalleutnant Friedrich Fromm
Reichsführer SS Heinrich Himmler


Heeresgruppen



Kommandobehörden


Oberbefehlshaber

Oberbefehlshaber
Naast deze wat statische organisatie van het OKH, werd het Duitse Heer op twee manieren ingedeeld. Allereerst kende men de territoriale indeling naar operatiegebied. Deze bevelhebbers hadden op papier het opperbevel over een totaal operatiegebied. Zij konden daardoor meerdere Heeresgruppen onder zich hebben al naar gelang de inzet.

Oberost
Opperbevelhebber Oost


Generaloberst Gerd von Rundstedt
(1 oktober 1939)
General der Infanterie Curt Liebmann
(15 oktober 1939)
Generaloberst Johannes Blaskowitz
(20 oktober 1939)
Generalleutnant Curt Ludwig Freiherr von Gienanth
(5 mei 1940)
Deze functie is op 21-06-1941 opgeheven


Oberwest -
Opperbevelhebber West


Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
(1 oktober 1940)
Generalfeldmarschall Erwin von Witzleben
(1 mei 1941)
Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
(15 maart 1942)
Generalfeldmarschall Günther von Kluge
(2 juli 1944)
Generalfeldmarschall Walther Model
(16 augustus 1944)
Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
(5 september 1944)
Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
(10 maart 1945 - 1 mei 1945)
General der Kavallerie Siegfried Westphal
(15 mei 1945 - 19 mei 1945)


Obersüd -
Opperbevelhebber Zuid


Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
(1 januari 1942)
Functie gesplitst
(26 juni 1943 - 1 mei 1945)
Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
(1 mei 1945)
Generaloberst der Luftwaffe Otto Deßloch
(15 mei 1945)
General der Kavallerie Siegfried Westphal
(19 mei 1945 - 23 mei 1945)


Obersüdost -
Opperbevelhebber Zuidoost


Generaloberst der Luftwaffe Alexander Löhr
(1 januari 1943)
Generalfeldmarschall Maximilian Freiherr von Weichs
(26 augustus 1943)
Generaloberst der Luftwaffe Alexander Löhr
(21 maart 1945 - 8 mei 1945)


Obersüdwest -
Opperbevelhebber Zuidwest


Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
(26 juni 1943)
Generaloberst Heinrich von Viettinghoff-Scheel
(9 maart 1945 - 8 mei 1945)


Obernordwest -
Opperbevelhebber Noordwest


Generalfeldmarschall Ernst Busch
(20 maart 1945 - 2 mei 1945)
Functie werd op 2 mei 1945 opgewaardeerd naar Obernord


Obernord -
Opperbevelhebber Noord


Generalfeldmarschall Ernst Busch
(2 mei 1945 - 23 mei 1945)

Picture: 823
Blaskowitz, Rommel en Von Rundstedt

Heeresgruppen

De Heeresgruppen
Ten slotte kennen we de operationele indeling van de vele Heeresgruppen. In onderstaande tabel hebben we getracht een overzicht te geven van de ontwikkeling van deze groepen met hun bevelhebbers.

1 september 1939:
Heeresgruppe Nord
(Generaloberst Fedor von Bock)
Heeresgruppe Süd
(Generaloberst Gerd von Rundstedt)


Tijdens en na de Poolse campagne vond er ter voorbereiding van de campagnes in het Westen een aantal wijzigingen plaats.
1 september 1939:
Heeresgruppe C
(Generaloberst Wilhelm Ritter von Leeb)
3 oktober 1939:
Heeresgruppe B
(Generaloberst  Fedor von Bock)
15 oktober 1939:
Heeresgruppe A
(Generaloberst Gerd von Rundstedt)
26 oktober 1940:
Heeresgruppe D
(Generalfeldmarschall Erwin von Witzleben)


Ook na de campagne in het westen werden weer de nodige wijzigingen doorgevoerd.
1 april 1941:
Heeresgruppe Mitte
(Generalfeldmarschall Fedor von Bock)
mei 1941:
Heeresgruppe Nord
(Generalfeldmarschall Wilhelm Ritter von Leeb)
juni 1941:
Heeresgruppe Süd
(Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
vanaf 1 december 1941:
Generalfeldmarschall Walter von Reichenau)


Op 19 december 1941 nam Adolf Hitler zelf het Opperbevel op zich en werden diverse bevelhebbers vervangen.
19 december 1941:
Heeresgruppe D
(Generalfeldmarschall Erwin von Witzleben)
19 december 1941:
Heeresgruppe Mitte
(Generalfeldmarschall Günther von Kluge)
16 januari 1942:
Heeresgruppe Nord
(Generaloberst Georg von Küchler)
16 januari 1942:
Heeresgruppe Süd
Generalfeldmarschall Fedor von Bock


In juli 1942 werd wederom een aantal wijzigingen in de organisatie doorgevoerd. Heeresgruppe Süd werd gesplitst in een nieuwe Heeresgruppe A en een Heeresgruppe B. Heeresgruppe D had in februari 1942 een nieuwe bevelhebber gekregen en Heeresgruppe E werd in december 1942 geformeerd vanuit 12.Armee. Heeresgruppe Mitte en Heeresgruppe Nord bleven bestaan. In november 1942 werd uit 11.Armee Heeresgruppe Don geformeerd. In november 1943 werd Heeresgruppe C weer geformeerd en in juli 1943 Heeresgruppe F. In respectievelijk mei en november 1944 volgden nog Heeresgruppe G en Heeresgruppe H.
10 juli 1942:
Heeresgruppe A
(Generalfeldmarschall Wilhelm List
10 september 1942: Adolf Hitler
21 november 1942: Generalfeldmarschall Ewald von Kleist
juni 1943: General der Gebirgstruppen Hubert Lanz
juli 1943: Generalfeldmarschall Ewald von Kleist
25 maart 1944: General der Gebirgstruppen Ferdinand Schörner)
Heeresgruppe A werd op 31 maart 1944 omgevormd tot Heeresgruppe Südukraine en weer in september 1944 gevormd uit Heeresgruppe Nordukraine.
28 september 1944:
Heeresgruppe Nordukraine
(Generaloberst Josef Harpe
17 januari 1945: Generaloberst Ferdinand Schörner)
Op 26 januari 1945 werd Heeresgruppe A definitief omgezet in Heeresgruppe Mitte


15 juni 1944:
Heeresgruppe B
(Generaloberst Maximilian Reichsfreiherr von Weichs
10 juli 1943: Generalfeldmarschall Erwin Rommel
17 juli 1944: Generalfeldmarschall Günther von Kluge
15 augustus 1944: Oberstgruppenführer ss Paul Hausser
17 augustus 1944: Generalfeldmarschall Walter Model)
Heeresgruppe B werd op 17 april 1945 opgeheven.


21 november 1943:
Heeresgruppe C
(Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
10 maart 1945: Generaloberst Heinrich von Vietinghoff-Scheel 
4 februari 1942:
Heeresgruppe D
(Generaloberst Johannes Blaskowitz
15 maart 1942: Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
juli 1944: Generalfeldmarschall Günther von Kluge
17 augustus 1944: Generalfeldmarschall Walter Model
4 september 1944: Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt
9 maart 1945: Generalfeldmarschall der Luftwaffe Albert Kesselring
31 december 1942:
Heeresgruppe E
(Generaloberst der Luftwaffe Alexander Löhr:
26 juli 1943:
Heeresgruppe F
(Generalfeldmarschall Maximilian Reichsfreiherr von Weichs)
Heeresgruppe F werd op 25 maart 1945 opgeheven.
10 mei 1944:
Heeresgruppe G
(Generaloberst Johannes Blaskowitz
21 september 1944: General der Panzertruppen Hermann Balck
24 december 1944: Generaloberst Johannes Blaskowitz
28 januari 1945: Oberstgruppenführer SS Paul Hausser
4 april 1945: General der Infanterie Friedrich Schulz)
1 januari 1944:
Heeresgruppe H
(Generaloberst der Luftwaffe Kurt Student
28 januari 1945: Generaloberst Johannes Blaskowitz)
Heeresgruppe H werd op 21 maart 1945 omgevormd tot Obernordwest
28 oktober 1943:
Heeresgruppe Mitte
(Generalfeldmarschall Ernst Busch
27 juni 1944: Generalfeldmarschall Walter Model
17 augustus 1944: Generaloberst Georg-Hans Reinhardt
26 januari 1945: Generaloberst Ferdinand Schörner )
9 januari 1944:
Heeresgruppe Nord
(Generaloberst Walter Model
31 maart 1944: Generaloberst Georg Lindemann
1 juli 1944: Generaloberst Johannes Frießner
25 juli 1944: Generaloberst Ferdinand Schörner
28 januari 1945: Generaloberst Heinrich von Vietinghoff-Scheel)
Heeresgruppe Nord werd op 25 januari 1945 omgezet in Heeresgruppe Kurland en er werd een nieuwe Heeresgruppe Nord geformeerd uit Heeresgruppe Mitte
27 januari 1945:
Heeresgruppe Nord
(Generaloberst Lothar Rendulic
12 maart 1945: Generaloberst Walter Weiss)
Heeresgruppe Nord werd op 5 april 1945 wederom opgeheven. De restanten werden gebruikt tot de vorming van 12.Armee


Door de grote verspreidheid van de vele oorlogstheaters werden diverse kleinere Heeresgruppen geformeerd. Deze ondergingen in de loop der tijd weer diverse veranderingen


Heeresgruppe Don werd in november 1942 gevormd uit 11.Armee
22 november 1942:
Heeresgruppe Don
(Generalfeldmarschall Erich von Manstein)
In februari 1943 werd Heeresgruppe Don weer omgezet in Heeresgruppe Süd
februari 1943:
Heeresgruppe Süd
Generalfeldmarschall Erich von Manstein
31 maart 1944: Generalfeldmarschall Walter Model)
Heeresgruppe Süd werd op 4 april 1944 omgezet in Heeresgruppe Nordukraine en in september 1944 weer geformeerd uit Heeresgruppe Südukraine
september 1944:
Heeresgruppe Süd
(Generaloberst Johannes Friessner 
28 december 1944: General der Infanterie Otto Wöhler
25 maart 1945: Generaloberst Lothar Rendulic
2 april 1945: General der Infanterie Friedrich Schulz)


Voor de operaties in Afrika werd een speciale Heeresgruppe ingesteld
1 januari 1943:
Heeresgruppe Afrika
(Generalfeldmarschall Erwin Rommel)
Heeresgruppe Afrika werd op 9 maart 1943 weer omgevormd tot Heeresgruppe Tunis
9 maart 1943:
Heeresgruppe Tunis
(Generaloberst Hans-Jürgen von Arnim)
Heeresgruppe Tunis gaf zich op 12 mei 1943 over in Noord-Afrika


Vanuit Heeresgruppe A werd in maart 1944 Heeresgruppe Südukraine geformeerd
31 maart 1944:


Heeresgruppe Südukraine
(Generalfeldmarschall Ferdinand Schörner
25 juli 1944: Generaloberst Johannes Friessner)
In september 1944 werd Heeresgruppe Südukraine opgenomen in Heeresgruppe Süd


In april 1944 werd vanuit Heeresgruppe Süd de Heeresgruppe Nordukraine geformeerd
4 april 1944:
Heeresgruppe Nordukraine
(Generalfeldmarschall Walter Model
28 juni 1944: Generaloberst Josef Harpe)
Op 28 september 1944 werd Heeresgruppe Nordukraine omgezet in Heeresgruppe A


Vanuit Heeresgruppe Nord werd in januari 1945 Heeresgruppe Kurland geformeerd
15 januari 1945:
Heeresgruppe Kurland
(Generaloberst Lothar Rendulic
27 januari 1945: Generaloberst Heinrich von Vietinghoff-Scheel
10 maart 1945: Generaloberst Lothar Rendulic
25 maart 1945: Generaloberst Carl Hilpert)


Door de loop van de oorlog werd in januari 1945 een geheel nieuwe Heeresgruppe Oberrhein geformeerd
23 januari 1945:
Heeresgruppe Oberrhein
(SS-Obergruppenführer Paul Hausser)
Deze Heeresgruppe werd op 28 januari 1945 alweer omgevormd tot Heeresgruppe Weichsel
28 januari 1945:
Heeresgruppe Weichsel
(Reichsführer-SS Heinrich Himmler
20 maart 1945: Generaloberst Gotthard Heinrici
28 april 1945: General der Infanterie Kurt Tippelskirch
29 april 1945: Generaloberst der Luftwaffe Kurt Student)


In een laatste wanhoopspoging nog enige lijn te brengen in de uiteengeslagen legereenheden, werden nog twee Heeresgruppen op het laatste moment geformeerd
2 april 1945:
Heeresgruppe Ostmark
(Generaloberst Lothar Rendulic)
5 april 1945:
Heeresgruppe Ostpreussen
(Generaloberst Walter Weiß)

Picture: 824
Rommel en Von Rundstedt