1 Nederlandse militair gevorderde/gecharterde Zeesleepboten

Inleiding

Gedurende mobilisatietijd vorderde of charterde de Koninklijke Marine diverse zeesleepboten van verschillende rederijen. Deze schepen werden ingezet als sleepboot, bewakingsvaartuig, patrouillevaartuig en dergelijke. De zeesleepboten die in mei 1940 in het buitenland waren of uit Nederland wisten te ontsnappen kwamen nagenoeg allen bij de Rescue Tug Section terecht.

Image 25191
Sleepboot Zwarte Zee, Rescue Tug Section met call sign W 163 met het brandende Amerikaanse Libertyschip Flora MacDonald op sleeptouw, mei-juni 1943 Source NIMH 2158_093864

L. Smit & Co.'s Internationale Sleepdienst N.V., Rotterdam

Het Nederlandse sleepbedrijf L. Smit & Co., het latere Smit Internationale (tegenwoordig onderdeel van BOSKALIS), was ten tijde van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog één van de grootste zeesleep bedrijven ter wereld. Het initiatief tot het bedrijf werd werd op 6 november 1842 door scheepsreder Fop Smit genomen en werd in de jaren 1860 als L. Smit & Co. voortgezet. Vanaf 1892 ontvingen de zeesleepboten een naam eindigend op zee, terwijl vanaf 1905 havensleepboten de naam ontvingen van een locatie in de buurt van hun inzethaven en kustsleepboten de naam van binnenzeeën of plaatsnamen eindigend op "burgh". Op 1 mei 1923 gingen L. Smit & Co. en concurrent N.V. Internationale Sleepdienst Maatschappij samenwerken onder de naam L. Smit & Co's Internationale Sleepdienst. Hierbij werd de zeesleepdienst gevoerd door L. Smit & Co, welke daarbij een blauwe band op de schoorsteen voerde en de havendienst door de Internationale Sleepdienst met een rode band om de schoorsteen.

Image 25192
de sleepboten Schelde, Ganges en Ebro nog voor Wo2 Source Public Domain (onbekend)

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog viel een groot deel van het werk voor de sleepdiensten weg en werden de sleepboten vaak ingezet als escorteschepen voor konvooidiensten in de Nederlandse kustwateren. Diverse schepen werden door de Koninklijke Marine gevorderd om dienst te doen als bewakingsvaartuig. Ten tijde van de Duitse inval in Nederland waren vijf schepen van Smit buitengaats, dit waren de Thames, Donau, Roode Zee, Seine en Hudson. De Zwarte Zee, Witte Zee, Lauwerzee, Schelde en Ebro wisten naar Engeland te ontkomen. De Noordzee zonk op 14 mei 1940 nadat het op een mijn was gelopen en de havensleepboot Titan zonk door een vliegtuigbom. De havensleepboot Pernis werd door sabotage onbruikbaar gemaakt. De schepen die buitengaats waren en in Engeland terecht kwamen werden ingezet bij het Britse Ministry of Shipping of bij de Rescue Tug Section van de British Admiralty.

De sleepboten Humber, Maas, Ganges, Indus, Oostzee, Blankenburg en Hoek van Holland vielen in Duitse handen, evenals diverse havensleepboten. Ondanks de ontwikkelingen werd nog in 1940 de kiel gelegd voor de Tyne en de Java Zee. Tijdens de oorlog gingen in Duitse dienst de Argus en IJsselmonde naar Antwerpen. De Oostzee en Java Zee gingen in Duitse dienst verloren. In geallieerde dienst ging de Roode Zee verloren en werden de Antic, Dexterous en Goliath tijdelijk in dienst genomen. De Duitse bezetter voerde veel havensleepboten af, waarbij de Humber verloren ging en de Delfshaven, Schiedam, IJsselmonde, Argus en Minerva terug werden gevonden in het buitenland.

Na de Tweede Wereldoorlog herstelde Smit haar vloot en in de jaren 1960 breidde het met Smit-Lloyd N.V. haar werk uit naar de bevoorrading van boorplatforms. Ok kregen de schepen, zowel de zeeslepers als de havensleepboten een nieuw logo op de schoorsteen, een blauwe band met twee gestileerde schakels. De sleepboten ontvingen tevens een naam met Smit ervoor. In 1991 werden de zeesleepdiensten van Smit Internationale en Bureau Wijsmuller samengevoegd tot SmitWijs. Uiteindelijke werd Smit overgenomen door de firma Boskalis.

L. Smit & Co.'s Sleepdienst N.V., Rotterdam


Image 25232
LAZ 11 (ex Indus, links), LAZ 1 (ex stoom-loodsvaartuig no: 12, midden) en LAZ 10 (ex Ganges, rechts) Source Public Domain (onbekend)


s.s. Atlas (1907)
s.s. Humber (1919)
Hr. Ms. BV 37 (1939)
Bergunssschiff BS XII (1942)
N.V. Werf v/h Rijkee & Co., Rotterdam/Katendrecht

s.s. Seine (1908)
De Rotterdamsche Droogdok Maatschappij N.V., Rotterdam

s.s. Donau (1910)
N.V. Wilton's Machinefabriek en Scheepswerf, Schiedam

s.s. Thames (1914)
Hr. Ms. Thames (1914)
Rijkee & Co., Katendrecht

s.s. Witte Zee (1914)
Hr. Ms. BV 5 (1939)
J. & K. Smit's Scheepswerven, Kinderdijk

s.s. Ursus (1918)
s.s. Hoek van Holland (1921)
Hr. Ms. BV 21 (1939)
Begrungsschiff BV V (1941)
Firma Gebr. Kooiman, Zwijndrecht

s.s. Brabant (1920)
s.s. Indus (1927)
Hr. Ms. BV 36 (1939)
Lazerettschiff LAZ 11 (1940)
Bergungsschiff BS IV (1941)
Firma Jonker & Stans, Hendrik Ido Ambacht

s.s. Achilles (1921)
Hr. Ms. Bath II (1939)
s.s. Titan (1956)
s.s. Feijenoord XVI (1961)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

s.s. Willem Barendsz (1921)
s.s. Ganges (1928)
Hr. Ms. BV 35 (1939)
Lazerettschiff LAZ 10 (1940)
Zeereddingsdienst ZRD 10 (1940)
Zeesleepdienst BS 1 (1941)
Zeesleepdienst ZSD 1 (1941)
Bergunsschiff BS 1 (1944)
Firma Jonker & Stans, Hendrik Ido Ambacht

s.s. Schelde (1926)
Hr. Ms. BV 1 (1939)
Hr. Ms. BV 37 (1940)
s.s. Schelde (W 156)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

s.s. Oostzee (1926)
Hr. Ms. BV 40 (1939)
Lazerettschiff LAZ 12 (1940)
L. Smit & Zoon's Scheeps- & Werktuigbouw N.V., Kinderdijk

s.s. Noordzee (1927)
Hr. Ms. BV 34 (1939)
L. Smit & Zoon's Scheeps- & Werktuigbouw N.V., Kinderdijk

s.s. Lauwerzee (1930)
Hr. Ms. BV 39 (1939)
J. & K. Smit's Scheepswerven N.V., Kinderdijk

s.s. Afrika (1931)
s.s. Maas (1936)
Lazerettschiff LAZ 44 (1940)
Zeereddingsdienst ZRD 20 (1941)
DWO 128 (1941)
JBE 02 (1941)
VS 402 (1942)
s.s. Waterweg (1953)
s.s. Sicanus (1956)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

s.s. Afrika (1931)
s.s. Maas (1936)
Lazerettschiff LAZ 44 (1940)
Zeereddingsdienst ZRD 20 (1941)
DWO 128 (1941)
JBE 02 (1941)
VS 402 (1942)
s.s. Maas (1945)
s.s. Waterweg (1953)
s.s. Sicanus (1956)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

s.s. Ebro (1931)
Hr. Ms. BV 38 (1939)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

m.s. Zwarte Zee (1933)
Hr. Ms. Zwarte Zee (1940)
m.s. Zwarte Zee (W 163)
m.s. Zwarte Zee III (1961)
m.s. Ierse Zee (1962)
L. Smit & Zoon's Scheeps- & Werktuigbouw N.V., Kinderdijk

m.s. Oceaan (1938)
m.s. Roode Zee (1938)
m.s. Roode Zee (W 162)
L. Smit & Zoon's Scheeps- & Werktuigbouw N.V., Kinderdijk

m.s. Thames (1938)
m.s. Salvonia (1960)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

m.s. Blankenburg (1938)
Hr. Ms. BV 20 (1939)
Bergungsschiff BS 2 (1941)
m.s. Trinacria Quinto (1981)
L. Smit & Zoon's Scheeps- & Werktuigbouw N.V., Kinderdijk

m.s. Hudson (1939)
m.s. Hudson (W 02)
m.s. Ebro (1963)
Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. N.V., Rotterdam

m.s. Poolzee (1942)
Bergunsschiff BS 11 (1941)
m.s. Friesland (1942)
J. & K. Smit's Scheepswerven, Kinderdijk
Image 25194
de Poolzee in aanbouw, 1942 Source Public Domain (onbekend)

m.s. Witte Zee (1943)
J. & K. Smit's Scheepswerven, Kinderdijk

References

Sources