Nederlandse Vrachtschepen van de Tomori-klasse / Bureau Veritas, Klasse I. I. 3/3 P. 1.1.

Inleiding

In 1930 werden aan de Werf Gusto te Schiedam en de werf van C. van der Giessen & Zonen in Krimpen aan den IJssel, totaal negen schepen van eenzelfde ontwerp gebouwd voor de Koninklijke Paketvaart Maatschappij uit Amsterdam. De negen motorschepen genaamd Tomori, Tohiti, Tobelo, Tomohon, Toba, Toboali, Togian, Tosari en Toradja werden eind 1929 en begin jaren 1930 te water gelaten. Alle schepen dezen nog steeds dienst toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Een aantal schepen ging verloren of werd door de Japanners buit gemaakt.

Image 22598
m.s. Tomohon Source Public Domain (onbekend)

Schepen in deze klasse

m.s. Tomori (1929)
10 juli 1929: kiellegging
31 oktober 1929: tewaterlating
15 maart 1930: aflevering
2 maart 1942: afgezonken eigen bemanning
augustus 1944: gelicht en m.s. Sumatra Maru (1944)
28 oktober 1944: getorpedeerd (HMS Trenchant (S 91))
m.s. Toboali (1929)
11 december 1929: tewaterlating
maart 1930: aflevering
10 januari 1942: gestrand na beschadiging
18 juli 1944: gelicht en m.s. Aki Maru (1944)
augustus 1945: teruggevonden
20 november 1948: m.s. Toboali
juli 1958: m.s. Garuda Mas
1960: m.s. Pasir Mas
1964: m.s. Henrica
1965: m.s. Fresco
1966: m.s. Henrica
1966: m.s. King Moon
2 mei 1977: gesloopt
m.s. Tomohon (1929)
29 augustus 1929: kiellegging
24 december 1929: tewaterlating
1 mei 1930: aflevering
1 maart 1942: gezonken (Nowaki (Dai-99) en Arashi (Dai-100))
m.s. Togian (1930)
24 januari 1930: tewaterlating
maart 1930: aflevering
20 februari 1942: afgezonken door eigenbemanning
?: gelicht door Japan
m.s. Toba (1930)
29 augustus 1929: kiellegging
6 februari 1930: tewaterlating
8 juni 1930: aflevering
4 april 1942: charter Ministry of War Transport
29 november 1945: KPM
1958: m.s. Ban Ho Liong
1972: m.s. Tirta Karya
1984: verkocht?
m.s. Tohiti (1930)
1930: tewaterlating
1 mei 1930: aflevering
5 maart 1942: gezonken (bombardement)
?: gelicht door Japan
december 1945: onherstelbaar terug gevonden
m.s. Tosari (1930)
11 maart 1930: tewaterlating
april 1930: aflevering
30 maart 1942: charter Ministry of War Transport
3 november 1945: KPM
26 maart 1955: verkocht voor sloop
1955: m.s. Annabella
1958: m.s. Kintamani
1958: m.s. Kawi
27 oktober 1962: gezonken (storm)
m.s. Toradja (1930)
10 april 1930: tewaterlating
mei 1930: aflevering
1 maart 1942: gezonken (Nowaki (Dai-99) en Arashi (Dai-100))
m.s. Tobelo (1930)
13 augustus 1929: kiellegging
9 december 1930: tewaterlating
25 april 1930: aflevering
21 februari 1942: buitgemaakt door Japan
februari 1942: m.s. Tobi Maru
1 juni 1945: getorpedeerd (HMS Tiptoe (P 332))

Geschiedenis

Eind jaren 1920 bestelde de Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM) voor haar paketvaart in Nederlands-Indië negen schepen ter aanvulling van haar vloot. De scheepswerf van C. van der Giessen & Zonen in Krimpen aan den IJssel kreeg de opdracht vijf schepen te bouwen en de Werf Gusto in Schiedam vier. Hoewel alle schepen volgens hetzelfde ontwerp werden gebouwd konden er kleine verschillen optreden in afmetingen en gewichten.

De schepen hadden een lengte van 64,67 meter en een waterverplaatsing van 981 BRT wat een diepgang opleverde van 2,98 meter. Het type was gebouwd naar het ontwerp van Bureau Veritas, Klasse I. I. 3/3 P. 1.1. Ze waren iets groter dan een groep gelijkvormige schepen waarvan de naam begon met "Ti", de m.s. Tidore (1930) en m.s. Tinombo (1930). De schepen dij bij Gusto werden gebouwd ontvingen een 500pk motor van Maschinenfabrik Augsburg-Nürnberg A.G. terwijl de schepen gebouwd bij van der Giessen een 500pk motor van Sulzer A.G. kregen.

Alle negen schepen werden in 1930 in dienst genomen bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog waren allen nog in gebruik en in december 1941 aanwezig in Nederlands-Indië. Twee schepen gingen bij de strijd definitief verloren. De m.s. Tomohon (1929) en de m.s. Toradja (1930) waren onderweg van Tjilatjap naar Colombo en werden op 1 maart 1942 tot zinken gebracht door de torpedobootjagers Nowaki (Dai-99) en Arashi (Dai-100), op dat moment deel uitmakend van een smaldeel met de Zware-kruiser Takao (1930). De m.s. Tomori (1929), m.s. Toboali (1929), m.s. Togian (1930), m.s. Tohiti (1930) en m.s. Tobelo (1930) gingen verloren of werden buitgemaakt door Japan maar werden allen met meer of minder succes gelicht door de Japanners. De m.s. Tomori (1929) (als m.s. Sumatra Maru) en m.s. Tobelo (1930) (als m.s. Tobi Maru) gingen vervolgens verloren door torpedering door Britse onderzeeboten. Alleen de m.s. Toboali (1929) (als m.s. Aki Maru) werd na de Tweede Wereldoorlog terug gevonden en kon weer in gebruik worden genomen. De m.s. Toba (1930) en m.s. Tosari (1930) wisten uit Nederlands-Indië te ontsnappen en werden vanaf 1942 gecharterd door het Ministry of War Transport. Als zodanig overleefden slechts drie van de negen schepen de Tweede Wereldoorlog en gingen weer voor de KPM varen.

Image 22600
m.s. Toboali als m.s. Aki Maru, 1945 Source Public Domain (onbekend)

Technische gegevens

 Klasse: Tomori-klasse (1929) / Bureau Veritas, Klasse I. I. 3/3 P. 1.1.
 Aantal in klasse:
9
 Land / Maatschappij:
Nederland / Koninklijke Paketvaart Maatschappij (KPM)
 Type:
Vrachtschepen / Paketboot
 Waterverplaatsing:
983 BRT / 979 BRT
576 DWT / 571 DWT
 Lengte:
64,67 meter / 61,93 meter
 Breedte:
10,42 meter / 10,41 meter
 Diepgang:
2,98 meter / 3,51 meter
 Aandrijving:
1x Sulzer 7 cilinder of
1x MAN 7 cilinder
1 schacht
500 pk
 Snelheid:
9 knopen (16,67 km/u)
 Bereik:
? km bij ? knopen (? km/h)
 Bewapening:
geen
 Bemanning:
? (550-560 passagiers)