Inleiding

Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Wehrmacht verschillende munitiesoorten in tanks, lichte pantservoertuigen en vliegtuigen. Tankmunitie was beschikbaar in de vorm van ‘AP’ (pantser), ‘HE’ (brisant, ‘High-Explosive’), ‘HEAT’ (holle lading, ‘High-Explosive Anti-Tank’) en andere granaten (Hartkerngeschoss) om dikke bepantsering te doorboren. Holle lading werd gebruikt in antitankwapens.

De pantsergranaat (‘AP’, ‘armour-piercing’) is een munitietype dat ontwikkeld is om staalbepantsering te doorboren. Het Duitse leger liet tientallen soorten pantsergranaten tussen 1939 en 1945 ontwikkelen. Van 1939 tot 1945 zijn granaten met een kaliber van 20, 37, 50, 75, 88 en 128mm geproduceerd. Gedurende de eerste oorlogsjaren hadden Duitse tanks 20, 37, 50 en 75mm kanonnen. De eerste, in massaproductie geleverde tank met een 75mm kanon, was Panzerkampfwagen IV. Panzerkampfwagen I had twee mitrailleurs, Panzerkampfwagen II een 20mm kanon en Panzerkampfwagen III een 37 of 50mm kanon.

Het eerste 75mm tankkanon dat geproduceerd werd door Krupp in 1934 was de 75mm KwK 37 L/24. Dat kanon van 8000 rijksmark leek op een houwitser, was 1766.5mm lang en woog 490 kilogram. Het wapen had een effectief bereik van twee kilometer en kon twaalf tot vijftien schoten per minuut afleveren. Voor het L/24 wapen was pantsermunitie beschikbaar. Voor de bewapening van gemechaniseerd geschut, zoals het stormgeschut III (StuG III), werd een versie van de L/24, de 7.5 cm StuK 37, gebruikt. De 75mm KwK 37 L/24 was niet geschikt tegen (zware) tanks, maar wel effectief tegen infanterie en licht gepantserde voertuigen. De korte loop en de lage mondingssnelheid van afgevuurde pantsergranaten zorgde ervoor dat holle lading en brisant vaak ingezet werden tegen doelen.

Toch was het 75mm L/24 kanon niet nutteloos tegen tanks. De ‘K.Gr.rot.Pz’ (‘APCBC’) granaat was geschikt voor het L/24 wapen. Vooral in de eerste oorlogsjaren tussen 1939 en 1940 was de L/24 in staat vijandelijke tanks met de pantsergranaat uit te schakelen. Het ging vooral om lichte en middelzware tanks. Polen had licht gepantserde tanks en voertuigen die met de K.Gr.rot.Pz granaat vernietigd konden worden. In Frankrijk was het L/24 wapen vrijwel nutteloos tegen Franse zware tanks (Char B1). Na de confrontatie met Sovjet T-34 en KV tanks in 1941 (22 juni 1941) werd duidelijk dat de pantsergranaat niet bruikbaar was om die tanks op lange afstand uit te schakelen.

Technische specificaties

De K.Gr.rot.Pz was een granaat met een rode band (‘rot’: rood), woog 6.8 kilogram en bereikte een snelheid van 385 tot 440 meter per seconde (m/s) in het L/24 wapen. De granaat is ongeveer 243mm lang (75x243R) en had een explosieve massa van 80 gram. De granaat penetreerde ongeveer 56mm staal tot tien meter, 54mm tot 100 meter, 50mm tot 500 meter, 46mm tot 1000 meter, 42mm tot 1500 meter en 38mm tot 2000 meter. In een hoek van dertig graden doorboorde de granaat 41mm staal tot honderd meter.

Sovjet T-34 tanks hadden een pantser met een dikte van 40 tot 45mm. De voorkant van de T-34 kon in theorie met de K.Gr.rot.Pz doorboord worden, het schuine pantser van T-34 zorgde er echter voor dat granaten vaak afketsten. De zij- en achterkant van T-34 (45mm) zijn kwetsbaar. Het pantser van de Sovjet KV-1 tank (70 tot 75mm) was voor de K.Gr.rot.Pz echter ondoordringbaar. Omdat de granaat ‘slechts’ 56mm staal tot tien meter doorboorde, kon de KV-1 met de pantsergranaat niet of nauwelijks vernietigd worden. Panzerkampfwagen IV (met name Ausf. A tot en met D) zijn erg kwetsbaar voor het 76,2mm kanon van KV-1. Om T-34 en KV tot lange afstand uit te schakelen werd een nieuw type pantsergranaat ontwikkeld: Panzergranate 39 (PzGr. 39). Geschikt voor het lange 75mm KwK 40 L/43 en L/48 wapen in nieuwe Panzer IV versies (F2, G, H en J).

Duidelijk werd dat de K.Gr.rot.Pz grote schade veroorzaakte. Dat kwam door de explosieve inhoud. De pantsergranaat werd gedurende de oorlog gebruikt in verschillende voertuigen zoals de ‘Stummel’. Tegen (zware) tanks presteerde de granaat, met name vanaf 1941 na de confrontatie met T-34 en KV, slecht. Daarom besloten Duitse ingenieurs en het Duitse leger nieuwe pantsergranaten te produceren.