1 Duitse Maritieme aanvals- en transportgroepen voor Weserübung
Inleiding
Operatie Weser (Weserübung), vergde grote inspanningen van de Duitse Kriegsmarine. Een groot deel van de oppervlaktevloot en onderzeevloot moest worden ingezet voor het transport van troepen en de bescherming van vrachtschepen met voorraden, troepen en materieel.
Voor de initiële aanval werden een elftal Kriegsschiffgrupppen geformeerd, bestaande uit schepen van de Kriegsmarine. Zij zouden worden beschermd door een scherm van onderzeeboten, ingedeeld in een negental U-Bootgruppen. Voor de noodzakelijke brandstofvoorziening en het transport van voorraden, materieel en manschappen, werden een Tanker-Staffel en een Ausfuhr-Staffel geformeerd, waarvan de meeste schepen operationeel werden ingedeeld bij één van de Kriegsschiffgruppen.
Het transport van de troepen die na de eerste aanval de verder opmars moesten ondersteunen of uitvoeren en het transport van hun materieel en voorraden, werd uitgevoerd door schepen verdeeld in drie Seetransportstaffel.
Gedurende het verloop van de operatie, gingen diverse schepen verloren en bleken soms niet toereikend te zijn om op die plaatsen aan, met name de Noorse kust te kunnen komen, dat twee eenheden werden geformeerd voor het transporteren van troepen en voorraden. Hiervoor werden verscheidene in beslag genomen viskotters en visloggers ingezet. Deze werden verdeeld over een Kuttertransporte Nord en een Loggereinsatz Nord. Vele van deze schepen zouden later worden ingezet als bewakingsvaartuig bij de diverse Hafenschutzflottillen.
Groep 1 t/m 6 voor Noorwegen
Kriegsschiffgruppe 1 t/m 6 werden ingezet voor de invasie van Noorwegen. Enkele schepen van de Tanker-Staffel, de Ausfuhr-Staffel, de U-boot Gruppen en de Seetransport-Staffeln begeleidden de schepen, positioneerden zich voorafgaand aan de invasie of volgden deze op later moment.
| Kriegsschiffgruppe 1: | Narvik |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Friedrich Bonte |
| Slagschepen: |
Gneisenau, Kapitän zur See
Harald Netzbandt |
| Scharnhorst, Kapitän zur See
Kurt-Caesar Hoffmann |
|
| Torpedobootjagers: |
Z 2 Georg Thiele - 1.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Max-Eckart Wolff |
| Z 21 Wilhelm Heidkamp - 2.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Hans Erdmenger |
|
| Z 9 Wolfgang Zenker - 4.
Zerstörerflottille, Fregattenkapitän Gottfried Pönitz |
|
| Z 11 Bernd von Arnim - 4.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Curt Rechel |
|
| Z 12 Erich Giese - 4.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Karl Smidt |
|
| Z 13 Erich Koellner - 4.
Zerstörerflottille, Fregattenkapitän Alfred Schulze-Hinrichs |
|
| Z 17 Diether von Roeder - 3.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Erich Holthof |
|
| Z 18 Hans Lüdemann - 3.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Herbert Friedrichs |
|
| Z 19 Hermann Künne - 3.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Friedrich Kothe |
|
| Z 22 Anton Schmitt - 3.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Friedrich Böhme |
|
| Tankers: |
Kattegat |
| Jan Wellem |
|
| Vrachtschepen: |
Bärenfels |
| Rauenfels |
|
| Alster | |
| Troepen: |
2000 man Gebirgs-Regiment 139, 3. Gebirgsjäger-Division |
| U-Bootgruppe 1 |
U 25 |
| U 46 |
|
| U 51 |
|
| U 64 |
|
| U 65 |
|
| Kriegsschiffgruppe 2: | Trondheim |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Hellmuth Heye |
| Zware Kruiser: |
Admiral Hipper, Kapitän zur See
Hellmuth Heye |
| Torpedobootjagers: |
Z 5 Paul Jacobi - 2.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Hans-Georg Zimmer |
| Z 6 Theodor Riedel - 2.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Gerhardt Böhmig |
|
| Z 8 Bruno Heinemann - 2.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Hermann Alberts |
|
| Z 16 Friedrich Eckoldt - 1.
Zerstörerflottille, Korvettenkapitän Alfred Schemmel |
|
| Tanker: |
Moonsund |
| Skagerrak |
|
| Vrachtschepen: |
Sao Paulo |
| Levante |
|
| Main |
|
| Troepen: |
1700 man Gebirgs-Regiment 138, 3. Gebirgsjäger-Division |
| U-Bootgruppe 2 |
U 30 |
| U 34 | |
| Kriegsschiffgruppe 3: | Bergen |
| Bevelhebber: |
Konteradmiral Hubert Schmundt |
| Lichte Kruisers: |
Köln, Kapitän zur See Ernst
Kratzenberg |
| Königsberg, Kapitän zur See
Heinrich Ruhfus |
|
| Artillerieschoolschip: |
TS Bremse, Fregattenkapitän
Jakob Förschner |
| Torpedoboten: |
Leopard, 6.
Torpedobootsflottille, Kapitänleutnant Hans Trummer |
| Wolf, 6. Torpedobootsflottille,
Oberleutnant Broder Peters |
|
| Schnellboten: |
S 19 - 1. Schnellbootsflottille |
| S 21 - 1. Schnellbootsflottille | |
| S 22 - 1. Schnellbootsflottille |
|
| S 23 - 1. Schnellbootsflottille | |
| S 24 - 1. Schnellbootsflottille | |
| Hilfschiff: |
Schiff 9 / Koblenz (PG 482) - 1. Schnellbootsflottille |
| Schiff 18 / Alteland (HH 1) - 1. Schnellbootsflottille | |
| Schnellboots-Begleitschiff: |
Carl Peters, Kapitänleutnant
Otto Hinzke |
| Tanker: |
Belt |
| Vrachtschepen: |
d.s. Rio de Janeiro (1914) |
| Roda |
|
| Troepen: |
1900 man I. Bataillon, Infanterie-Regiment 159, 69. Infanterie-Division II. Bataillon, Infanterie-Regiment 159, 69. Infanterie-Division |
| U-Bootgruppe 3 |
U 9 |
| U 14 |
|
| U 56 |
|
| U 60 | |
| U 62 | |
| Kriegsschiffgruppe 4: | Kristiansand |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Friedrich Rieve |
| Lichte Kruiser: |
Karlsruhe, Kapitän zur See
Friedrich Rieve |
| Torpedoboten: |
Luchs, 5. Torpedobootsflottille,
Kapitänleutnant Karl Kassbaum |
| Grief, 5. Torpedobootsflottille,
Kapitänleutnant Wilhelm-Nikolaus Freiherr von Lyncker |
|
| Seeadler, 5.
Torpedobootsflottille, Kapitänleutnant Franz Kohlauf |
|
| Schnellboten: |
S 7 - 2. Schnellbootsflottille |
| S 8 - 2. Schnellbootsflottille | |
| S 17 - 2. Schnellbootsflottille | |
| S 30 - 2. Schnellbootsflottille | |
| S 31 - 2. Schnellbootsflottille | |
| S 32 - 2. Schnellbootsflottille | |
| S 33 - 2. Schnellbootsflottille | |
| Schnellboots-Begleitschiff: |
Tsingtau - 2.
Schnellbootsflottille, Kapitän zur See Carl Klingner |
| Troepen: |
1100 man Infanterie-Regiment 310 I. Bataillon, Infanterie-Regiment 310, 214. Infanterie-Division |
| Kriegsschiffgruppe 5: | Oslo |
| Bevelhebber: |
Konteradmiral Oskar Kummetz |
| Pantserschip: |
Lützow, Kapitän zur See August
Thiele |
| Zware Kruiser: |
Blücher, Kapitän zur See
Heinrich Woldag |
| Lichte Kruiser: |
Emden, Kapitän zur See Werner
Lange |
| Torpedoboten: |
Möwe - 5. Torpedobootsflottille,
Kapitänleutnant Helmut Neuss |
| Albatros - 5.
Torpedobootsflottille, Kapitänleutnant Siegfried Strelow |
|
| Kondor - 5. Torpedobootsflottille,
Kapitänleutnant Hans Wilcke |
|
| Räumboten: |
R 17 - 1. Räumbootflottille |
| R 18 - 1. Räumbootflottille | |
| R 19 - 1. Räumbootflottille | |
| R 20 - 1. Räumbootflottille | |
| R 21 - 1. Räumbootflottille | |
| R 22 - 1. Räumbootflottille | |
| R 23 - 1. Räumbootflottille | |
| Vorpostenboote: |
Rau 7 |
| Rau 8 |
|
| Tankers: |
Euroland |
| Senator |
|
| Troepen: |
2000 man 163. Infanterie-Division |
| Kriegsschiffgruppe 6: | Egersund |
| Bevelhebber: |
Korvettenkapitän Kurt Thomas |
| Mijnenvegers: |
M 1 - 2. Minensuchflottille |
| M 2 - 2. Minensuchflottille | |
| M 9 - 2. Minensuchflottille | |
| M 13 - 2. Minensuchflottille | |
| Troepen: |
150 man 69. Infanterie-Division |
Groep 7 t/m 11 voor Denemarken
Kriegsschiffgruppe 7 t/m 11 werden ingezet voor de invasie van Noorwegen. Enkele schepen van de Tanker-Staffel, de Ausfuhr-Staffel, de U-boot Gruppen en de Seetransport-Staffeln begeleidden de schepen, positioneerden zich voorafgaand aan de invasie of volgden deze op later moment.
| Kriegsschiffgruppe 7: | Korsor en
Nyborg |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Gustav Kleinkamp |
| Pantserschip: |
Schleswig Holstein, Kapitän zur
See Gustav Kleikamp |
| Mijnenvegers: |
Claus von Bevern |
| Nautilus |
|
| Pelikan |
|
| MRS 12 |
|
| Transportschepen: |
Campinas |
| Cordoba |
|
| Sleepboten: |
1 |
| 2 |
|
| Hulpschepen: |
1 - BSO-Schulflotille |
| 2 - BSO-Schulflotille |
|
| 3 - BSO-Schulflotille |
|
| 4 - BSO-Schulflotille |
|
| 5 - BSO-Schulflotille |
|
| 6 - BSO-Schulflotille |
|
| Kriegsschiffgruppe 8: | Kopenhagen |
| Bevelhebber: |
Korvettenkapitän Wilhelm
Schroeder |
| Mijnenveger: |
Hansestadt Danzig,
Korvettenkapitän Wilhelm Schroeder |
| IJsbreker: |
KMD Stettin |
| Begeleiding: |
13. Vorpostenflottille |
| Troepen: |
I. Bataillon,
Infanterie-Regiment 308 |
| Kriegsschiffgruppe 9: | Middelfart |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Helmut Leissner |
| Mijnenvegers: |
Otto Braun (M 129) |
| Arkona (M 115) |
|
| Cressida |
|
| Silvia |
|
| R 6 |
|
| R 7 |
|
| U-boot-jager: |
UJ 107 |
| Vorpostenboten: |
V 102 |
| M 103 |
|
| Sleepboten: |
Passat |
| Monsun |
|
| Transportschip (vlaggeschip): |
Rugard, Kapitän zur See Helmut
Leissner |
| Kriegsschiffgruppe 10: | Esbjerg |
| Bevelhebber: |
Kapitän zur See Friedrich Ruge |
| Bevelschip: |
Königin Luise (F 6) |
| Mijnenvegers: |
M 4 - 12. Minensuchflottille |
| M 20 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 84 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 102 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1201 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1202 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1203 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1204 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1205 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1206 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1207 - 12. Minensuchflottille |
|
| M 1208 - 12. Minensuchflottille |
|
| Räumboten: |
R 25 - 2. Räumbootflottille |
| R 26 - 2. Räumbootflottille | |
| R 27 - 2. Räumbootflottille | |
| R 28 - 2. Räumbootflottille | |
| R 29 - 2. Räumbootflottille | |
| R 30 - 2. Räumbootflottille | |
| R 31 - 2. Räumbootflottille | |
| R 32 - 2. Räumbootflottille | |
| Kriegsschiffgruppe 11: | Tyborön aan
Limfjord |
| Bevelhebber: |
Korvettenkapitän Walter Berger |
| Mijnenveger: |
M 61 - 4. Minensuchflottille |
| M 89 - 4. Minensuchflottille |
|
| M 110 - 4. Minensuchflottille |
|
| M 111 - 4. Minensuchflottille |
|
| M 134 - 4. Minensuchflottille |
|
| M 136 - 4. Minensuchflottille |
|
| Räumboten: |
R 33 - 3. Räumbootflottille |
| R 34 - 3. Räumbootflottille | |
| R 35 - 3. Räumbootflottille | |
| R 36 - 3. Räumbootflottille | |
| R 37 - 3. Räumbootflottille | |
| R 38 - 3. Räumbootflottille | |
| R 40 - 3. Räumbootflottille | |
| Begeleidingssschip: |
Von der Gröben - 3.
Räumbootflottille, Oberleutnant zur See Gustav Czycholl |
Onderzeeboot begeleidingsgroepen
| U-Bootgruppe 1 |
Narvik,
Harstad, Vestfjord, Vägsfjord |
| U 25 |
|
| U 46 |
|
| U 51 |
|
| U 64 |
|
| U 65 |
|
| U-Bootgruppe 2 |
Trondheim,
Namsos, Romsdalsfjord |
| U 30 |
|
| U 34 |
|
| U-Bootgruppe 3 |
Bergen,
Älesund, Shetland Islands |
| U 9 |
|
| U 14 |
|
| U 56 |
|
| U 60 |
|
| U 62 |
|
| U-Bootgruppe 4 |
Stavanger |
| U 1 |
|
| U 4 |
|
| U-Bootgruppe 5 |
Shetland
Eilanden, Vägsfjord, Trondheim |
| U 37 |
|
| U 38 |
|
| U 47 |
|
| U 48 |
|
| U 49 |
|
| U 50 |
|
| U-Bootgruppe 6 |
Pentland,
Orkney Eilanden, Shetland Eilanden |
| U 13 |
|
| U 57 |
|
| U 58 |
|
| U 59 |
|
| U-Bootgruppe 7 |
Niet samengesteld |
| U-Bootgruppe 8 |
Lindesnes,
Egersund |
| U 2 |
|
| U 3 |
|
| U 5 |
|
| U 6 |
|
| U-Bootgruppe 9 |
Bergen,
Shetland Eilanden |
| U 7 |
|
| U 10 |
|
| U 19 |
|
| Onafhankelijk
opererend |
Orkney
Eilanden, Shetland Eilanden, Bergen |
| U 17 |
|
| U 23 |
|
| U 24 |
|
| U 61 |
Tanker-Staffel en Ausfuhr-Staffel
Ter ondersteuning van de Kriegsschiffgruppen waren een Tanker-Staffel en een Ausfuht-Staffel geformeerd voor de bevoorrading en transport van materieel, personeel en voorraden.
| Tanker-Staffel |
|
| Tanker Kattegatt, Narvik |
|
| Tanker Jan Wellem, Narvik |
|
| Tanker Moonsund, Trondheim |
|
| Tanker Euroland, Oslo |
|
| Tanker Senator, Oslo |
|
| Tanker Belt, Bergen |
|
| Tanker Dollart, Stavanger |
|
| Tanker Skagerrak |
|
| Tanker ms Stedingen |
|
| Ausfuhr-Staffel |
|
| Transportschip Bärenfels, Narvik |
|
| Transportschip Rauenfels, Narvik | |
| Transportschip Alster, Narvik |
|
| Transportschip Sao Paulo,
Trondheim |
|
| Transportschip Levante, Trodheim |
|
| Transportschip Main, Trodheim |
|
| Transportschip Roda, Stavanger |
Seetransport-Staffeln
Het overgrote deel van de invasietroepen werd vervoerd in drie Seetransport-Staffeln.
| 1.
Seetransportstaffel |
|
| Antares, Oslo |
|
| Ionia, Oslo |
|
| Muansa, Oslo |
|
| Itauri, Oslo |
|
| Neidenfels, Oslo |
|
| Wiegand, Kristiansand |
|
| Westsee, Kristiansand |
|
| Kreta, Kristiansand |
|
| August Leonhardt, Kristiansand |
|
| Tübingen, Stavanger |
|
| Tijuka, Stavanger |
|
| Mendoza, Stavanger |
|
| Marie Leonhardt, Bergen |
|
| Curityba, Bergen |
|
| d.s. Rio de Janeiro (1914), Bergen |
|
| 2.
Seetransportstaffel |
|
| Friedenau, Oslo |
|
| Kellerwald, Oslo |
|
| Hamm, Oslo |
|
| Wigbert, Oslo |
|
| Espana, Oslo |
|
| Rosario, Oslo |
|
| Tucuman, Oslo |
|
| Hanau, Oslo |
|
| Wolfram, Oslo |
|
| Wandsbek, Oslo |
|
| Scharhörn, Oslo |
|
| 3. Seetransportstaffel |
|
| Buenos Aires | |
| Campinas | |
| Cordoba | |
| Dessau | |
| Entrerios | |
| Florida | |
| Friedrich Breme | |
| Köln | |
| Moltkefels | |
| Philipp Heineken | |
| Thetis | |
| Urundi | |
| Utlandshörn |
Kuttertransporte Nord en Loggereinsatz Nord
Gedurende Operatie Weser (Weserübung), werden gevorderde schepen, met name viskotters en visloggers, ingezet als transportschepen. Dit was gedaan om de druk weg te nemen bij de overgebleven transportschepen en ter vervanging van de verloren gegane transportschepen. De schepen die hiervoor werden gebruikt zijn, voor zover bekend, hieronder vermeld.
| Kuttertransporte
Nord |
|
| KOL 14 |
|
| NKU 30 |
|
| KOL 19 |
|
| Anna (SS 152) |
|
| Anna (KUSS 44) |
|
| Bussard (SS 83) |
|
| C.A. Woldmann (HF 333) |
|
| Condor (SS 86) |
|
| Delphin (KOL 85) |
|
| Deutschland (PIL 37) |
|
| Einigkeit (PIL 66) |
|
| Emil Wiese (HF 325) |
|
| Emma (HF 319) |
|
| Erika (D.HEI 50) |
|
| Falke (SS 84) |
|
| Farewell (HF 49) |
|
| Finkwarer (HF 318) |
|
| Gorch Fock (HF 299) |
|
| Heimwärts (KOL 20) |
|
| Irmgard (SASS 12) |
|
| Irmi (HELA 86) |
|
| Johanna (HF 303) |
|
| Kehrwieder (PIL 4) |
|
| Kronsort (ECKE 11) |
|
| Lotte (GRA 1) |
|
| Memelland (MEMEL 46) |
|
| Nettelbeck (KOL 17) |
|
| Olga Marie (PIL 49) |
|
| Ostmark (SASS 17) |
|
| Pillau 22 (PIL 22) |
|
| Pillau 29 (PIL 29) |
|
| Pillau 52 (PIL 52) |
|
| Pillau 65 (PIL 65) |
|
| Pillau 76 (PIL 76) |
|
| Rosa (P.HEI 2) |
|
| Sagitta (HF 189) |
|
| Sassnitz (SASS 58) |
|
| Schwalbe (HF 237) |
|
| Senator von Melle (HF 367) |
|
| Süderilw (HF 323) |
|
| Tedje (KOL 10) |
|
| Willemoes (H 1528) |
|
| Wilma (HF 329) |
|
| Loggereinsatz
Nord |
|
| Adolf (BV 25) |
|
| Albatros (BV 45) |
|
| Alk (BV 48) |
|
| Brunhild (BV 8) |
|
| Donar (SG 3) |
|
| Elbe (AE 100) |
|
| Ella (AL 11) |
|
| Emden (AE 1) |
|
| Frankfurt (AE 112) |
|
| Geier (BV 62) |
|
| Johann Georg (AE 103) |
|
| Kriemhild (BV 10) |
|
| Leer (AE 3) |
|
| Lisa (AE 6) |
|
| Norden (AE 2) |
|
| Odin (SG 5) |
|
| Osdorf (HH 259) |
|
| Schiff 26 / Julius Pickenpack (HH 210) | |
| Schiff 37 / Schleswig (BX 216) |
|
| Tiu (SG 2) | |
| Zaunkönig (BV 76) |
References
Sources
- Norwegian Campaign Order of Battle / Wikipedia
- Norwaycampaign 1940 / Die Schnellboot-Seite
- Schiff 9 / Koblenz / Historisches Marinearchiv
Copyright Notice
All content on this website, including but not limited to texts, images, graphics, and other media, is protected by copyright law. Unauthorized use, reproduction, or distribution of any content without prior written permission is strictly prohibited. All rights reserved.